Chiều 30-1-2010 Hội nghị Cấp cao ASEAN 17 kết thúc thành công khẳng định vai trò dẫn dắt của Việt Nam trong năm đảm nhiệm cương vị Chủ tịch.

Với chủ đề xuyên suốt "Hướng tới Cộng đồng ASEAN: Từ tầm nhìn tới hành động", Hội nghị có ý nghĩa quan trọng với tương lai phát triển của cả Hiệp hội. Thành công của Hội nghị cùng với những nỗ lực của Việt Nam trong hành động chung của ASEAN ở tất cả các cấp trong gần một năm qua đã đạt được những kết quả quan trọng góp phần to lớn thực hiện mục tiêu hình thành Cộng đồng ASEAN vào năm 2015.

Với tầm nhìn xa và quyết tâm chính trị, Hội nghị đã thống nhất đề ra nhiều quyết sách quan trọng và biện pháp thiết thực nhằm tiếp tục đẩy nhanh tiến trình xây dựng Cộng đồng ASEAN và bảo đảm vai trò trung tâm của Hiệp hội trong một cấu trúc khu vực đang định hình. Đồng thời đưa quan hệ giữa ASEAN với các đối tác lên tầm cao mới, đẩy mạnh hợp tác rộng rãi và phát huy tác dụng của nhiều công cụ và cơ chế để xử lý những thách thức chung trong khu vực.

Hội nghị tạo được sự chuyển biến tích cực trong việc biến tầm nhìn thành hành động cụ thể và thiết thực. Hiệp hội có những nỗ lực lớn trong thực thi nghiêm túc các thỏa thuận, nhất là tiếp tục tăng cường các cơ chế giám sát và đánh giá kết quả cũng như đẩy mạnh việc huy động nguồn lực triển khai hiến chương và lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN và các chương trình, kế hoạch quan trọng khác, trong đó có Kế hoạch tổng thể về kết nối ASEAN.

Hội nghị tạo được tiếng nói chung trong nhiều vấn đề quan trọng, kể cả những vấn đề phức tạp và khẳng định được vai trò là động lực chính trong việc thúc đẩy đối thoại và hợp tác vì hòa bình, an ninh và phát triển ở khu vực, gắn kết các mối quan tâm và điều hòa các lợi ích đan xen của các đối tác.

Liên quan đến tình hình Biển Đông, các nước liên quan đều khẳng định lại cam kết tăng cường đối thoại và hợp tác, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước LHQ về Luật biển năm 1982.

Hội nghị thêm một minh chứng ASEAN là thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế trong việc xử lý những vấn đề chung ở khu vực và trên thế giới. Hiệp hội cũng đã thể hiện khả năng linh họat, nhạy bén trong việc kịp thời hành động và thúc đẩy hợp tác rộng rãi để ứng phó với các thách thức nảy sinh, nhất là về phục hồi kinh tế và phát triển bền vững cũng như ứng phó với biến đổi khí hậu, thiên tai và dịch bệnh. Ba tuyên bố: về phát triển nguồn nhân lực và các kỹ năng hướng tới phục hồi và tăng trưởng bền vững, về tăng cường phúc lợi và phát triển của phụ nữ và trẻ em và về hợp tác tìm kiếm và cứu trợ người và tàu thuyền gặp nạn trên biển là sáng kiến đề xuất của Việt Nam và đã nhận được sự nhất trí ủng hộ, thông qua.

Trong dịp này, các nhà lãnh đạo 10 nước ASEAN, 8 quốc gia đối tác tại Hội nghị Cấp cao Đông Á lần thứ 5 (EAS-5) có mặt đông đủ  để đối thoại về một loạt vấn đề chiến lược cùng quan tâm là một tín hiệu tích cực trong bối cảnh thế giới đang phải đối mặt với nhiều thách thức. Đặc biệt, sự có mặt lần đầu tiên của Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ H. Clin-tơn và Bộ trưởng Ngoại giao Nga Xéc-gây Lav-rốp với tư cách khách mời đặc biệt của Chủ tịch Hội nghị tại EAS-5 thu hút sự quan tâm của thế giới. Đây là bước chuẩn bị quan trọng cho việc tham gia của lãnh đạo hai nước này vào EAS năm 2011 tại In-đô-nê-xi-a. Việc mời Nga, Mỹ tham gia EAS là một quyết sách có ý nghĩa chiến lược của ASEAN trong việc đưa EAS trở thành một diễn đàn hợp tác có tầm cao hơn và quy mô rộng lớn hơn ở khu vực, trong đó ASEAN vẫn giữ vai trò chủ đạo và là hạt nhân gắn kết, hài hòa các lợi ích và nhu cầu hợp tác đan xen ở khu vực, tạo môi trường thuận lợi thúc đẩy hợp tác cùng phát triển vì hòa bình, ổn định và phát triển ở khu vực.

Những ngày qua, Việt Nam thu hút sự quan tâm của thế giới không chỉ vì Hội nghị Cấp cao ASEAN 17 và các hội nghị cấp cao liên quan, mà còn bởi hàng loạt chuyến thăm cấp cao song phương và gặp gỡ bên lề Hội nghị. Tất cả tạo dấu ấn sâu đậm, nâng vị thế Việt Nam bởi những đóng góp tích cực của nước chủ nhà trên cương vị Chủ tịch ASEAN 2010. Đồng thời khẳng định đường lối đối ngoại đúng đắn của Đảng Cộng sản Việt Nam trong tình hình mới. Văn hóa thực thi do Việt Nam đưa ra được kết quả Hội nghị khẳng định sẽ được tiếp tục thể hiện rõ trong quá trình chuẩn bị Đại hội XI của Đảng.

Nguyễn Thuý Hoàn