Dù trải qua nhiều gian nan, thử thách nghiệt ngã, chính sách bao vây cấm vận kinh tế của Mỹ hơn 50 năm nay vẫn chưa được dỡ bỏ nhưng Cu-ba vượt qua mọi phong ba, bão táp, đoàn kết bảo vệ thành quả Cách mạng và phát triển đất nước vì độc lập, tự do và hạnh phúc của chính mình. Trong hoàn cảnh ngặt nghèo, bằng sức sáng tạo và sự kiên định Cu-ba đã đạt được những kỳ tích, tự tin và vững bước trên con đường đã lựa chọn. Cu-ba hiện là nước hàng đầu trong nhóm các nước đang phát triển trên nhiều lĩnh vực trong kinh tế, xã hội, khoa học - kỹ thuật, văn hóa, giáo dục - đào tạo, y tế, thể thao. 100% trẻ em được đến trường và giáo dục hoàn toàn miễn phí; giúp 89 quốc gia đào tạo sinh viên, cử bác sĩ làm việc và cộng tác tại 103 quốc gia. Người dân Cu-ba được chăm sóc y tế miễn phí, tuổi thọ (77,6) tương đương của Mỹ (77,7). Ngay trong thời kỳ đặc biệt, Cu-ba tiếp tục đứng vững với 75% tổng thu nhập quốc dân ổn định nhờ xuất khẩu sản phẩm (mía, đường và ni-ken), phát triển du lịch và dịch vụ. Nền kinh tế Cu-ba đạt mức tăng trưởng 2,1% trong năm 2010 và 2,7% năm 2011.
Cu-ba luôn sẵn sàng giúp đỡ các dân tộc khác. Đội ngũ bác sĩ, y tá tình nguyện viên Cu-ba có mặt ở bất cứ nơi nào gặp thảm họa theo lời kêu gọi của quốc gia hay quốc tế. Năm 2005, sau cơn bão kinh hoàng Katrina đổ bộ vào nước Mỹ, Cu-ba sẵn sàng cử bác sĩ sang giúp Mỹ khắc phục hậu quả thảm khốc của cơn bão. Nhân dân các nước miền nam châu Phi ghi nhớ các chiến sĩ Cu-ba đã ngã xuống để bảo vệ nền độc lập của Ăng-gô-la và góp phần đẩy nhanh sự sụp đổ của chủ nghĩa phân biệt chủng tộc A-pác-thai.
Bằng những kỳ tích bảo vệ và xây dựng đất nước, nhân dân Cu-ba được bạn bè trên thế giới ủng hộ. Trong suốt 20 năm, bắt đầu từ ngày 24-11-1992, Đại hội đồng Liên Hợp Quốc liên tục chỉ trích lệnh cấm vận chống Cu-ba, đồng thời yêu cầu Mỹ dỡ bỏ lệnh này. Từ đầu năm 2011, Mỹ tuyên bố người Mỹ được chuyển tiền vào Cu-ba, ban hành giấy thông hành đi du lịch đến Cu-ba. Người phát ngôn Bộ Tài chính Mỹ cho biết 9 công ty điều hành du lịch đã được cấp phép. Chính sách cấm vận, cô lập Cu-ba của Mỹ đã thất bại.
Tuy đạt được những kỳ tích trong bảo vệ và xây dựng đất nước nhưng do những nguyên nhân chủ quan và khách quan, đặc biệt lệnh cấm vận ngoại giao và thương mại toàn diện mà chính quyền Mỹ áp đặt chống Cu-ba từ nhiều thập kỷ nay cùng với cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu (2008) đã tác động mạnh tới đời sống mọi mặt của nhân dân Cu-ba. Được nhà nước đảm bảo các quyền lợi tại nơi làm việc, chăm sóc y tế và giáo dục miễn phí, được trợ cấp rất lớn về nhà ở và phương tiện đi lại, nhưng đời sống của đại đa số nhân dân Cu-ba gặp rất nhiều khó khăn. Tiền lương rất thấp, chỉ tương đương với khoảng 20 - 30 USD một tháng tính theo tỷ giá hối đoái ngoài chợ đen. Mô hình kinh tế mà đất nước Cu-ba đang theo đuổi hiện không mang lại kết quả đáp ứng nhu cầu người dân và Đảng Cộng sản Cu-ba cho rằng đã đến lúc đổi mới.
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI của Đảng Cộng sản Cu-ba năm 2011 là Đại hội đổi mới. Đánh giá thực trạng tình hình đất nước trong mọi lĩnh vực chính trị, an ninh quốc phòng, kinh tế, xã hội và đối ngoại, Đại hội thể hiện đổi mới tư duy, sửa chữa những sai lầm vì hiệu quả kinh tế và sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, đồng thời tách bạch vai trò lãnh đạo của Đảng với vai trò quản lý của nhà nước, cũng như đổi mới phong cách lãnh đạo của Đảng, nhất là trong công tác tư tưởng, tổ chức, tránh bệnh hình thức, tư duy trì trệ, họp hành, đánh giá đúng và chọn được những cán bộ thực sự có năng lực, phẩm chất cách mạng ở tất cả các cấp. Đại hội khẳng định cần hoàn thiện hệ thống tổ chức, hệ thống bầu cử và cần thay đổi một cách hợp lý quy trình, thủ tục pháp lý đối với hệ thống bầu cử dựa trên nguyên tắc dân chủ. Đại hội giới hạn nhiệm kỳ của các vị trí lãnh đạo cao nhất của đảng là 2 nhiệm kỳ 5 năm và trẻ hóa đội ngũ lãnh đạo.
Ngày 9-5-2011, Chính phủ Cu-ba ban hành “Những nguyên tắc chỉ đạo” bao gồm nhiều nội dung đổi mới do Đại hội đề ra. Nhà nước khuyến khích tư nhân thành lập các hợp tác xã kiểu mới hoạt động theo mô hình như một công ty nhỏ và vừa trên tất cả các ngành trong lĩnh vực kinh tế, có sử dụng nhân công lao động trả lương, sản phẩm làm ra được bán trực tiếp cho người tiêu dùng hoặc bán qua thương lái tư nhân và phải tuân thủ theo luật pháp về kinh doanh như các doanh nghiệp, không có đầu mối trung gian của Nhà nước. Các hợp tác xã được phép tự định ra mức lương để trả cho nhân công tùy theo năng suất lao động và sản phẩm làm ra, mức độ cống hiến cho hợp tác xã.Cu-ba cũng cam kết sẽ tạo thuận lợi hơn nữa cho nông dân trong việc giao đất hoang và thúc đẩy chính sách khuyến nông được thực hiện từ năm 2008.
Thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển là một trong những giải pháp cơ bản, lâu dài nhằm tái cơ cấu lực lượng sản xuất. Chính phủ Cu-ba quyết định giảm thuế và cho phép nhiều ngành dịch vụ mở rộng phạm vi hoạt động. Với chính sách này, trong 5 năm tới, thành phần kinh tế tư nhân sẽ đem lại việc làm cho 1,8 triệu người. Người dân được tự do mua bán nhà ở. Nhà nước Cu-ba sẽ chuyển mục đích sử dụng, đưa các tòa nhà công thành chung cư, bán cho người dân. Chính phủ Cu-ba thông báo sẽ xây dựng khoảng 60.000 căn nhà hàng năm, đồng thời sửa chữa khoảng 500.000 ngôi nhà/năm trong 5 năm tới nhằm từng bước giải quyết vấn đề nhà ở cho người dân.
Việt Nam vui mừng với những thành tựu mà nhân dân Cu-ba đạt được. Tuy cách xa nhau nửa vòng trái đất nhưng với nhân dân Việt Nam, Cu-ba thân thương, gần gũi như anh em một nhà. Cu-ba đồng nghĩa với biểu tượng chủ nghĩa anh hùng, khí phách hiên ngang, ý chí quật cường, niềm lạc quan vô tận. Quan hệ hữu nghị Việt Nam-Cu-ba vừa là đồng chí vừa là anh em, cùng chung lý tưởng cách mạng thủy chung, chia ngọt sẻ có cội nguồn từ tư tưởng cao đẹp của Chủ tịch Hồ Chí Minh và lãnh tụ Hô-xê Mác-ti, được các nhà lãnh đạo và nhân dân hai nước tiếp tục trân trọng, gìn giữ, vun đắp và không ngừng phát triển. Nhân dân Việt Nam mãi mãi ghi nhớ sự ủng hộ chí tình, chí nghĩa của Ðảng, Chính phủ và nhân dân Cu-ba anh em đối với sự nghiệp giải phóng dân tộc Việt Nam trước đây cũng như trong công cuộc xây dựng đất nước hiện nay thể hiện qua câu nói nổi tiếng của đồng chí Phi-đen: "Vì Việt Nam, Cu-ba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình". Chuyến thăm hữu nghị chính thức của Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam sang Cu-ba và của Ra-un Ca-xtơ-rô, Bí thư Thứ nhất Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cu-ba, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Nước Cộng hòa Cu-ba sang Việt Nam trong năm 2012 là một mốc son mới trong quan hệ đoàn kết, hữu nghị truyền thống và hợp tác chiến lược toàn diện giữa hai nước. Việt Nam luôn khẳng định tình đoàn kết trước sau như một với Ðảng, Nhà nước và nhân dân Cu-ba trong cuộc đấu tranh bảo vệ độc lập, tự do, vì mục tiêu lý tưởng cao đẹp và sẽ làm hết sức mình để quan hệ hữu nghị, đoàn kết giữa Việt Nam và Cu-ba mãi mãi xanh tươi vì hòa bình, phát triển ở khu vực và trên thế giới.
Nguyễn Hoàng Giang