1.Từ vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ đến hậu quả nghiêm trọng

Kể từ đầu nhiệm kỳ khoá XII đến nay, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Uỷ ban Kiểm tra Trung ương đã thi hành kỷ luật hơn 70 cán bộ cao cấp thuộc diện Trung ương quản lý. Ủy ban kiểm tra các cấp đã thi hành kỷ luật hàng trăm tổ chức đảng, hàng chục nghìn đảng viên, hầu hết các tổ chức đảng và có tới gần một nửa số đảng viên bị kỷ luật do vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ của Đảng. Vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ diễn ra trên nhiều lĩnh vực, từ công tác cán bộ, quản lý sử dụng đất, thực hiện các dự án phát triển kinh tế, quản lý tài chính, tài sản công…Điển hình là các vụ vi phạm ở Ban cán sự đảng Tập đoàn Dầu khí, liên quan đến ông Đinh La Thăng (nguyên cán bộ cấp cao của Tập đoàn). Ban cán sự đảng Bộ Công thương, liên quan đến (nguyên Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng); Ban cán sự đảng UBND thành phố và Thành ủy Đà Nẵng, liên quan đến ông Nguyễn Xuân Anh (nguyên Bí thư Thành ủy Đà Nẵng); Ban cán sự đảng Tổng Công ty Viễn thông MobiFone, liên quan đến hai Bộ trưởng Nguyễn Bắc Son và  Trương Minh Tuấn…Điểm chung của những vụ vi phạm là: Ban Thường vụ cấp ủy không giữ đúng chế độ sinh hoạt; buông lỏng nguyên tắc tập trung dân chủ, tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, đấu tranh tự phê bình và phê bình hời hợt, dĩ hòa vi quý; kỷ luật không nghiêm minh, thiếu tinh thần thương yêu lẫn nhau thật sự. Người đứng đầu núp bóng nguyên tắc tập trung dân chủ, lấy tập thể để che chắn, viện cớ tập trung để lộng quyền, độc đoán trong toàn bộ công việc. Từ đó dẫn đến làm trái các quy định, vi phạm luật pháp. Họ làm trái vì lợi ích cá nhân, bộ phận, nhóm lợi ích. Nhiều người bước qua nguyên tắc rường cột mưu toan theo ý họ. Khi người đứng đầu áp đặt, gây sức ép, vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, các thành viên trong ban thường vụ “đoàn kết hình thức, xuôi chiều”, vai trò của ban thường vụ cấp ủy bị vô hiệu hóa, dễ dàng chấp hành theo ý chí người đứng đầu... là nguyên nhân những vi phạm nghiêm trọng, gây thất thoát lớn làm thiệt hai ngân sách Nhà nước, làm giảm sút niềm tin của Nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ.    

2. Giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ, kiểm soát chặt quyền lực

Từ ngày thành lập, Đảng ta lấy tập trung dân chủ là nguyên tắc tổ chức cơ bản, là cơ sở hàng đầu bảo đảm giữ vững bản chất cách mạng và vai trò lãnh đạo của Đảng. Nguyên tắc này được ví như cái la bàn có vai trò định hướng cho đội ngũ đảng viên khép mình vào khuôn khổ tổ chức, tự giác chấp hành Cương lĩnh, Điều lệ, nghị quyết, chỉ thị và các quy định của Đảng. Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: Đảng ta tuy nhiều người nhưng khi tiến đánh thì chỉ như một người.

Từ những bài học kỷ luật nhiều tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên, đặc biệt là cán bộ cao cấp của Đảng thời gian qua cho thấy, các cấp ủy, tổ chức đảng phải quan tâm hơn nữa việc học tập nâng cao trình độ nhận thức, hiểu biết của cán bộ đảng viên về vị trí, ý nghĩa, tầm quan trọng, nội dung của nguyên tắc tập trung dân chủ. Chú trọng mở rộng dân chủ phát huy dân chủ đi đôi tăng cường kỷ luật, siết chặt kỷ cương kỷ luật Đảng.

Một vấn đề hệ trọng bảo đảm thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ triệt để, hiệu quả ở mọi tổ chức đảng là phải thực hiện cơ chế kiểm soát quyền lực. Không thực hiện cơ chế kiểm soát quyền lực, nguyên tắc tập trung dân chủ của Đảng vẫn rất dễ bị nhiều nơi, nhiều cán bộ lãnh đạo làm biến dạng quyền lực chính trị, biến quyền lực công thành quyền lực tư, từ đó dẫn đến hệ lụy khôn lường hỏng tổ chức, mất cán bộ.

Tập trung và dân chủ là hai nhân tố quan trọng có mối quan hệ hữu cơ cần được cụ thể hóa thành những quy định rõ trách nhiệm, quyền hạn, nghĩa vụ của tập thể, cá nhân, nhất là cán bộ chủ chốt, người đứng đầu trong các tổ chức đảng. Có như thế dân chủ mới không bị lợi dụng trở nên hình thức; tập trung mới không thể biến thành độc đoán, chuyên quyền, nguyên tắc tập trung dân chủ mới có sức mạnh thật sự trong các hoạt động của Đảng

Trần Công Huyền